شیوع ویروس کرونا شوکی بزرگ را به روان مردم دنیا وارد کرد و سلامتی جسمانی میلیاردها نفر را به چالشی کشید که عواقبش شاید سال‌ها طول بکشد اما در کنار بخش سلامت روح و جسم مردم کرونا اقتصاد را به چالشی کشاند که بدون شک در سال‌های آینده به عنوان یکی از بزرگترین شوک‌های تاریخ اقتصاد جهان مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.
توقف تولید و کاهش عرضه و تقاضای کالاهای مختلف برای بسیاری از مردم و دولت‌ها کابوسی شد که سرانه تولید را به با رکودی بی سابقه کشاند.
بعد از گذشت نزدیک چهار ماه از شیوع این ویروس در جهان هنوز هم بسیاری از کارخانه‌های بزرگ دنیا تعطیل و یا با کاهش تولید مواجه شده‌اند.
اما آنچه که زودتر از رکود اقتصاد کلان جامعه را تحت تأثیر قرار داده است بخش اقتصاد خرد به ویژه اقتصاد خانوار است، در ایران کرونا در آستانه عید نوروز خودنمایی کرد این امر موجب شد بسیاری از اصناف و کاسبان بازار که در ایام نوروز و با افزایش تقاضای مردم برای خرید کالا، سرمایه خود را به انواع کالاها از جمله لباس، کیف و کفش و انواع خوراکی‌های مخصوص عید تبدیل کرده بودند در حالی جیبشان خالی‌تر از همیشه بود؛ مجبور شدند یک ماه مغازه‌ها را تعطیل کنند.
نخستین تجربه جدی تجارت نوین در ایران
عدم توانایی در پرداخت حقوق کارگران، اجاره بها، پرداخت بیمه، اقساط وام‌ها و عوارض تنها بخشی از مشکلات پیش رو بود در این میان بلافاصله تجارت الکترونیک که یکی از شاخه‌های نوین اقتصادی در ایران محسوب می‌شود به عنوان یکی از راه‌های حل مشکل معرفی شد، فروش تلفنی، اینترنتی و استفاده از پست و پیک‌ها برای ارسال اجناس جایگزین شد.
اما دو مشکل عمده در این میان وجود داشت که باعث شد فروش‌های تلفنی و اینترنتی نتواند جای خود را باز کند و برخی از اصناف حتی به فروش زیر زمینی اجناس روی آوردند و به صورت پنهانی تا آخرین روز سال سعی کردند اجناس خود را بفروشند.
عدم اعتماد متقاضی کالا از یک سو به سیستم خرید غیر حضوری و از سوی دیگر عدم وجود زیر ساخت مناسب در بخش ارائه خدمات اینترنتی و خدمات توزیعی چالشهای عمده تجارت نوین بود.
از سوی دیگر کلاه برداری‌های صورت گرفته توسط برخی افراد سود جو در تلگرام و اینستاگرام عملاً اعتماد مردم را سلب کرد و نبود شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر عرضه و تقاضا بر مشکلات افزود.
محدودیت انتقال وجه و رمز دوم پویا دست و پای تجارت الکترونیک را بست
در خیابان‌های شهر کرمان نیز بسیاری از اصناف با نصب پارچه نویسهایی تحت عنوان فروش اینترنتی و تلفنی سعی کردند خلاء موجود را رفع کنند اما عملاً نتوانست بار سنگین اقتصاد اصناف کرمان را به دوش بکشد.
با این وجود اصناف مجبور بودند با استفاده از شبکه‌های اجتماعی خارجی فروش اینترنتی را پیش ببرند این در حالی بود که محدودیت‌های انتقال وجه از سوی بانک‌ها از یک سو و لزوم استفاده از رمز دوم پویا بر پیچیدگی‌های کار افزود.
با کمتر شدن سختگیری‌های طرح فاصله گذاری اجتماعی هم اکنون شاهد هستیم که اصناف بار دیگر به سمت تجارت سنتی روی آورده‌اند و کمتر صنفی باقیمانده است که حتی بخش کوچکی از تجارت خود را برپایه تجارت الکترونیک پیش ببرد.
محمدرضا پور ابراهیمی در گفتگو با مهر اظهارداشت: اقتصاد در ایران سنتی است و این در حالیست که سالهاست که تجارت الکترونیک برپایه سایت‌های خرید و فروش محصولات در دنیا راه اندازی شده و بخش قابل توجهی از نقدینگی در قالب تجارت الکترونیک خرید اینترنتی جابجا می‌شود.
وی افزود: در گذشته چون با شرایط فعلی مواجه نبودیم مردم آموزش لازم ندیده‌اند و در بهترین شرایط دانشجویان رشته‌های اقتصاد دانشگاه‌ها در دانشگاه‌ها آموزش‌های ابتدایی دیده‌اند.
کرونا به دولت یاد داد تجارت الکترونیک را جدی بگیرد
وی گفت: کرونا به ما یاد داد باید تجارت الکترونیک را جدی بگیریم و با بانک‌ها با دقت بیشتری در این زمینه کار زیر ساختی انجام دهند و دولت هم زمینه توسعه تجارت نوین را فراهم کنند.
پور ابراهیمی افزود: یکی از مهمترین مشکلات موجود سرعت اینترنت در راستای توسعه تجارت الکترونیک است و کندی و قطعی مکرر اینترنت می‌تواند از مهمترین عوامل باشد که منجر به سلب اعتماد شود اما به هر صورت در بسیاری از کشورهای توسعه یافته خرید اینترنتی کالا و ارائه خدمات پشتیبانی و توزیع مناسب شکل گرفته و در کشور ما نیز باید به این سمت پیش رویم.
با احمد ارزنده یک کارشناس تجارت الکترونیک و از فعالان اصناف کرمان گفتگو کردیم وی با انتقاد از آماده نبودن زیر ساختهای اینترنتی و حتی مخابراتی و نرم افزاری شرکتها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای گفت: متأسفانه سرعت اینترنت در استان کرمان به حدی کاهش یافت که در برخی از مواقع اصناف از خیر فروش اینترنتی گذشتند و مردم هم نمی‌توانستند سفارش کالاها را ثبت کنند.
مردم بسته اینترنتی خریدند که خدمات ارائه نمی‌داد
وی افزود: مردم بسته‌های اینترنتی را خریداری کردند که عملاً نتوانستند از آنها خدمات دریافت کنند اما پولش را پرداخت کردند همین امر بی اعتمادی به تجارت الکترونیک را بیشتر کرد.
وی به تجربه فروش سایت‌هایی مانند آمازون اشاره کرد و گفت: این شرکتها از جمله موفق ترین شرکتهای فروش اینترنتی هستند در ایران هم چند اپلیکیشن وجود دارد اما در ایام کرونا امکان سفارش جدید به بسیاری از این سامانه وجود نداشت چون سیستم توزیع این شرکتها بسیار ضعیف بود.
مردم خیلی زود تجارت اینترنتی را فراموش کردند
ارزنده افزود: فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم شرکت توزیع نداشتند و بر پست و پیک موتوری‌هایی متکی بودند که در استان کرمان تجربه‌ای برای خدمات مناسب توزیعی نداشتند.
وی گفت: تجارت الکترونیک بسیار گسترده است که نیاز به اعتماد و اینترنت مناسب دارد که عملاً نبود این زیر ساختها موجب شد مردم خیلی زود تجارت الکترونیک را فراموش کنند و حتی در بسیاری مردم در اوج بیماری هم مردم از فروش اینترنتی استقبال نکردند چون به کیفیت کالا و خدمات توزیعی اعتماد نداشتند.
منبع : خبرگزاری مهر